BWA Sandomierz Galeria Sztuki Sandomierz
BWA Sandomierz

STRACH SIĘ BAĆ?! Polski plakat filmowy 1946 - 1956 - z kolekcji Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości w Poznaniu - 10.04. - 3.05.2015 r.




    

       Plakat- wyłoniony z malarstwa i grafiki usytuowany jest na pograniczu sztuki wysokiej i sztuki użytkowej. Już przed II wojną światową i po niej polski plakat był terenem bardzo interesujących działań, które dotyczyły eksperymentów skupionych na funkcjach komunikacyjnych, operujących obrazem, słowem (lub jego brakiem), kolorem, skrótem. Od początku był związany z wybitnymi artystami – jedne z pierwszych polskich plakatów tworzyli: Stanisław Wyspiański i Karol Frycz.
W dwudziestoleciu międzywojennym wysuwają się na plan pierwszy prace Henryka Berlewiego i Tadeusza Gronowskiego. Po II wojnie światowej epoka lat pięćdziesiątych na krótko zahamowała rozwój polskiego plakatu, chociaż obowiązujący socrealizm dopuszczał w plakacie odstępstwa stylistyczne. Spowodowało to duże zainteresowanie artystów tą dyscypliną. Wprowadzali do swoich prac symbole zniewolenia, jak np. kraty, posługiwali się często surrealistycznymi zestawieniami elementów, wykorzystując też rysunek, który celowo upraszczali i brutalizowali.
W tym czasie mistrzem plakatu propagandowego był Tadeusz Trepkowski, który chętnie wypowiadał się lapidarną, monumentalną formą plastyczną. Zestawiając ze sobą kilka elementów wywoływał subtelną grę skojarzeń, przy niemal zupełnym wyeliminowaniu słowa. Równolegle z propagandowym plakatem politycznym rozwijał się plakat informacyjny, filmowy i kulturalny. Tego rodzaju plakat tworzyli: Henryk Tomaszewski ("Zemsta", "Kordian", "Rancho Texas") – operujący niemal futurystycznym nagromadzeniem słów i elementów, z których każdy miał sobie przypisane znaczenie, Wojciech Fangor – przenoszący motywy z malarstwa do plakatu i odwrotnie; operował formą uproszczoną, syntetyczną o wyraźnej, przerysowanej czasem gamie kolorystycznej. W plakatach filmowych wspólnie z innymi twórcami polskiego plakatu współtworzył nurt posługujący się systematycznym znakiem malarskim, w kompozycji i wymowie używanych symboli odbiegający od doktryny socrealizmu ("Czarna Carmen"). Obok wyżej wymienionych artystów plakatem zajmowali się także: Józef Mroszczak ("Zamknij się i zastrzel mnie", "Słowo i obraz", "Borys Godunow", "Henryk V", "Ptasznik z Tyrolu") – współtwórca Międzynarodowego Bienale Plakatu w Warszawie (pierwszej tego typu imprezy na świecie) i współzałożyciel również pierwszego na świecie Muzeum Plakatu w Wilanowie, Roman Cieślewicz ("Eroica", "Popioły", "Diabły z Loudun"), Julian Pałka ("Perła w koronie", "Faraon", "W 80 dni dookoła świata"), Eryk Lipiński ("Kleopatra", Casablanca" "Isadora"), Jan Lenica ("Sprawa Gorgonowej", "Biesy", "Wozzek"), Jan Młodożeniec ("Klute", "Konformista", "Cromwell"), Wojciech Zamecznik ("Mondo cane", "Uczta Baltazara", "Cień") , Waldemar Świerzy ("Wesele", "Szepty i krzyki", "Nocny kowboj", "Ziemia obiecana"), czy później debiutujący Franciszek Starowieyski ("Jak wam się podoba", "Nieboska komedia", "Sanatorium pod klepsydrą") i Maciej Urbaniec ("Nie moje", "Wieczór Trzech Króli", "Cyrk"). Artyści ci stali się twórcami tzw. Polskiej szkoły plakatu, która po 1956 roku w pełni osiągnęła swoją dojrzałość, a jej ośrodkiem stała się Warszawa i środowiska skupione wokół Akademii Sztuk Pięknych. Lata sześćdziesiąte i początek siedemdziesiątych to okres dynamicznego rozwoju tej dziedziny twórczości artystycznej, która ekspresją i lapidarną formą działa bezpośrednio na widza, posługuje się językiem, który dla każdego jest zrozumiały, korzysta z różnych form obrazowych i oferuje różnorodne możliwości informacyjne.
Lata siedemdziesiąte przyniosły niestety schyłek polskiej szkoły plakatu, co wiązało się m.in. z ekspansją fotografii, jak również działalnością twórców związanych z kulturą młodzieżową Janem Sawką, Janem Jaromirem Aleksiunem, Eugeniuszem Stankiewiczem. Krytyka, zarówno polska jak i zagraniczna, widziała w polskim plakacie odrębności jakościowe mimo pewnej unifikacji stylistycznej z plakatem europejskim. Odmienność tę i wysoką pozycję polskiego plakatu w sztuce europejskiej, upatrywano m.in. w niezależności od komercji, ścisłych kontaktach ze sztuką europejską, czerpaniu z wszelkich przejawów życia, pomysłowości, humorze, w indywidualizmie i bogactwie inwencji twórczej, popartej rzetelnym warsztatem i wysokim poziomem kultury plastycznej.

Katarzyna Pisarczyk




Wielki Proletariat, Mieczysław Berman, 1953 r.Pokolenie, Wojciech Zamecznik, 1954 r.Żołnierz zwycięstwa, Mieczysław Berman, 1953 r.
Piątka z ulicy Barskiej, Henryk Tomaszewski, 1954 r.Zakazane piosenki, Walerian Borowczyk, 1950 r.1
23Spotkanie edukacyjne kuratora wystawy Jana Szymańskiego z młodzieżą, 27.04.2015
Spotkanie edukacyjne, 27.04.2015Spotkanie edukacyjne, 27.04.2015 Katarzyna Kubacka - producent Festiwalu, Marek Bronkowski - Burmistrz Sandomierza, Katarzyna Pisarczyk - dyrektor BWA - Finisaż wystawy 2 maja 2015 r.
Strona: 1 2

Agencja reklamowa GAMA © 2009